Marskość wątroby

Taxonomy: Przewód pokarmowy, Zdrowie Mężczyzny

1. Co to jest marskość wątroby?

Marskość wątroby jest stanem, w którym w wyniku uogólnionego uszkodzenia miąższu, dochodzi do włóknienia i nieodwracalnych zmian w budowie tego narządu. Prowadzi to do zaburzenia czynności wątroby i zwiększonego ciśnienia w jej naczyniach krwionośnych.

2. Jakie są jej przyczyny?

Marskość jest końcowym stanem wielu przewlekłych chorób wątroby. Do najczęstszych jej przyczyn należy:

• nadużywanie alkoholu
• wirusowe zapalenie wątroby typu B, C, D
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby
• choroby metaboliczne i spichrzeniowe
• choroby dróg żółciowych

Choć nie zawsze udaje się ustalić przyczyny marskości, to jednak najczęściej jest ona spowodowana nadużywaniem alkoholu i przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C. Na marskość wątroby bardziej narażeni są mężczyźni, a dodatkowym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu.

3. Jakie są objawy marskości wątroby?

Choroba rozwija się powoli, przez długi czas dając niecharakterystyczne i mało nasilone objawy. W miarę postępu choroby pojawiają się:

Objawy ogólne:

• osłabienie, łatwe męczenie się
• stany podgorączkowe
• utrata apetytu, chudnięcie
• charakterystyczna sylwetka ciała („kasztanowy ludzik”) – szczupłe kończyny górne i dolne (z powodu zaników mięśniowych) oraz powiększenie obwodu brzucha

Zmiany skórne:

• świąd
• żółtaczka
• rumień dłoniowy i podeszwowy
• nadmierna pigmentacja skóry
• białe przebarwienia paznokci
• poszerzone żyły na skórze brzucha
• wybroczyny skórne

Zaburzenia w układzie pokarmowym:

• wzdęcia, nudności, wymioty
• pobolewania pod prawymi żebrami
• powiększenie wątroby
• powiększenie obwodu brzucha (wodobrzusze)

U mężczyzn, zwłaszcza w marskości alkoholowej, dochodzi do zaniku jąder, utraty libido i impotencji. Wynika to nie tylko z zaburzeń wątroby, ale także ze szkodliwego wpływu alkoholu na układ rozrodczy. U kobiet częste są zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki lub bezpłodność.

4. Jaki jest przebieg choroby?

Marskość wątroby jest chorobą postępującą, prowadzącą z czasem do objawów niewydolności narządu. Czas trwania tego procesu może być różny, w zależności od przyczyny i podjętego leczenia. Od momentu pojawienia się pierwszych objawów niewydolności wątroby, niespełna połowa pacjentów przeżywa 5 lat, a 10 lat zaledwie 10-20% z nich. Marskość wątroby uważa się za stan przednowotworowy, z którego może rozwinąć się rak wątrobowokomórkowy.

Najczęstsze powikłania marskości:

• wodobrzusze, czyli obecność płynu w jamie otrzewnowej – najczęstsze i jedno z najwcześniej występujących powikłań
• bakteryjne zapalenie otrzewnej – rozwija się wskutek zakażenia płynu puchlinowego u osób z wodobrzuszem
• krwawienie z przewodu pokarmowego – najczęściej z żylaków przełyku
• encefalopatia wątrobowa – zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu ciężkich chorób wątroby; charakteryzuje się zmianami zachowania, nastroju, osobowości, zaburzeniami intelektualnymi i świadomości
• rak wątrobowokomórkowy.

5. Jak leczymy marskość wątroby?

Leczenie marskości w stadium wyrównania (bez objawów niewydolności wątroby) polega przede wszystkim na zmianie stylu życia – całkowitej abstynencji alkoholowej, niepaleniu tytoniu i odpowiedniej, zrównoważonej diecie. Zaleca się szczepienie przeciw WZW A i B, które zapewnia ochronę przed dodatkowymi czynnikami uszkadzającymi miąższ wątrobowy. Dodatkowo, ze względu na obniżoną odporność, wskazane jest szczepienie przeciwko grypie i pneumokokom.

Podstawową metodą leczenia niewyrównanej marskości wątroby jest przeszczep. Możliwe jest przeszczepienie narządu od zmarłego dawcy lub fragmentu narządu od dawcy żywego, spokrewnionego. Biorcy przeszczepu wymagają stałego podawania leków immunosupresyjnych, zapobiegających odrzuceniu przeszczepionej wątroby. Roczna przeżywalność chorych po transplantacji wątroby wynosi ok. 90%, 5-letnia ok. 75%, 10-letnia 60%.

6. Jak można zapobiegać wystąpieniu marskości wątroby?

Zapobieganie marskości wątroby to unikanie czynników ją wywołujących, w szczególności:

• profilaktyka zakażeń wirusami hepatotropowymi poprzez szczepienia p/wzw A i B
• leczenie ostrych i przewlekłych zakażeń WZW
• unikanie produktów spożywczych uszkadzających wątrobę, np. zawierajacych aflatoksyny, unikanie nadmiaru witaminy A
• nienadużywanie alkoholu
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała i stężenia cukru we krwi
• całkowita abstynencja alkoholowa i nikotynowa w przypadku przewlekłych chorób wątroby

Opracowała:
lek. med. Agnieszka Motyl
specjalista medycyny rodzinnej
specjalista epidemiologii

Źródło: Podręcznik chorób wewnętrznych. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. Kraków 2013